Educar para podrecer

Thomas Hauser

 

Nivel de superficie da análise. Apertura de liñas de debate. E despois gardar silencio.

Ensinar: ofrecer certeza e seguridade OU dúbida e tensión.

Hipótese 1. O coñecemento é contido. A aprendizaxe outorga un modelo de representación do mundo que afasta dos prexuízos, dos estereotipos, da confusión e do erro. Ao saber un sábese e sabe que o que sabe se corresponde co real. Ideal socrático, platónico, ilustrado. A educación emancipa, ao extraer da ignorancia dáse criterio de decisión. O saber permite a regularidade, a previsión e o dominio. A educación remite á transmisión do saber, para dominar, posuír. A ciencia é segura, fiable. Unha ferramenta útil. Un instrumento de poder. O que sabe, pode. Obxectividade, universalidade. Estabilidade. A ciencia é un ollo novo, o que realmente ve, co que observar e interiorizar o que un mesmo é e o que as cousas son.

Conclusión: débese ensinar para obter coñecementos que aporten certeza, seguridade.

Hipótese 2. O coñecemento é proceso. A aprendizaxe é o resultado dun modo de estar no mundo, dunha necesidade de completar a inmaturidade biolóxica humana. Culturizar. Construír un saber como estratexia de comprensión e interpretación. Creación ligada á destrución por outra creación. Ao saber un sabe que o que sabe é ilusión, ficción. Erro. Perspectiva nietzscheana, foucaultiana. Un xogo de saberes onde uns prevalecen e outros ceden. Xogo de metáforas dominante que se impón a outros.

Conclusión: débese ensinar para inquirir, para fomentar a pregunta que xera dúbida, tensión.

Inquiramos. É en verdade o que se considera coñecemento, coñecemento? Non se trata dunha ilusión, unha ficción, unha máscara regrada, materializada -nas diversas materias- que ten unha finalidade de instrumentalizar, interesadamente, aos que adquiran ese saber cara uns obxectivos de eficacia produtiva e rendibilidade financeira? Non é ese corpo de saber –doutrina-, do que se lles dota, que se lles impón, unha estratexia de poder e coacción, dirección e manipulación?

Sospeitemos. Dende hipótese 2. A Verdade está ligada irremediablemente aos sistemas e efectos de poder. E a Verdade é un instrumento de disciplinamento. O sistema educativo. A educación, a aprendizaxe regulada, curriculizada, itinerarios, cursos, materias. Non só ensinando contidos, datos –que se din- obxectivos, senón valores -para conformar criterios de decisión-, actitudes -para afianzar tendencias de conduta-, comportamentos –para estereotipar baixo regra respostas a situacións-. Educación e disciplina, esforzo, traballo, dirixido a. Útil, eficacia, rendemento, pragmatismo. Saberes que contan. Dos que obter cartos, produtividade, beneficio. Para iso competir, ser o mellor é gañar diñeiro e facer gañar diñeiro. O rendemento implica disciplina, organizar cientificamente non só os saberes, tamén as accións. Non facer nada que non estea dirixido á consecución do obxectivo: o eficaz. Ensinar a ser unha peza, un humano máquina dirixido pola máquina. Temporalidade dos cartos.

O sistema educativo vinculado a mecanismos de poder, de control, de disciplina. Incorporado a un sistema económico, o capitalista -mercantilista, fetichista, castrador-. A función principal da educación é neutralizar a potencia creativa dos xoves. Someter a posibilidade de pensar o mundo doutro xeito, pode que subversivo, para asimilar e integrar, para producir, consumir e ser consumido. Perpetuando un mundo, unha orde determinada de cousas.

Que é un profesor? Foucault: “un profesor, sexan cales sexan as súas opinións persoais, en razón do seu estatuto de funcionario, perpetúa o sistema de transmisión do saber que esixe o goberno, é dicir, a clase burguesa cuxos intereses están representados polo goberno”[1]. O profesor é o ideólogo peor, xa que agocha as estratexias de reprodución dun sistema enmascarándose trala fachada de obxectividade e cientificidade neutra do saber que ofrece.

Educar é podrecer.


[1] FOUCAULT, M.: Estrategias de poder, volumen 2. Barcelona, Paidós, 1999, pp. 32. A tradución ao galego feita polo autor.

 

Uso de cookies

Este sitio web utiliza cookies para que usted tenga la mejor experiencia de usuario. Si continúa navegando está dando su consentimiento para la aceptación de las mencionadas cookies y la aceptación de nuestra política de cookies, pinche el enlace para mayor información.

ACEPTAR
Aviso de cookies