Seguimos a conversar con Claudio Pato sobre as motivacións que levaron a poñer en pé o proxecto denominado “Escrita(s)”, que ten lugar anualmente n’A Coruña dende o ano 2009, os seus antecedentes, obxectivos (de habelos), pretensións e desexos.
Proxecto Derriba – Comezamos, se che parece, a partir de pílulas potenciadoras da túa autoría para que as vaiamos comentando. A primeira é a seguinte: “En definitiva toda escrita é privada e é pública, cae sobre una superficie sempre atravesada de signos que traballan á maneira dunha guerra de guerrillas cara a una desviación que poderiamos chamar ‘o novo’, a novidade, o posible do imposible”.
Claudio Pato – Toda escrita, efectivamente, é privada / publica, problema do dentro / fóra. Aporía ou tópica do privado e o público. Privada si pero no sentido de que todo o privado, o persoal é político, estraño para o eu que escribe. Pois sabemos que toda privacidade está atravesada por un afora co que fai bloque, co que devén outra cousa. Estariamos no punto de falar do subxectil, do que porta ese bloque, do que devén cando ese afora e dá nunha desterritorialización dese territorio que marca o público e o privado como privación da relación. Un proceso de desubxectivación acaso, de deconstrución desa cristalización que marxina os entres, as gretas que se dan continuamente, os contaxios. O que trato de aclarar é que os procesos de desterritorialización danse por igual aínda diverxendo segundo os casos tanto no público como no privado.
En todo caso xorde dunha sensibilidade, un corpo calquera trata de organizar letras, palabras, sentidos, memorias… Cada corpo ten polo tanto una privacidade, porque cada corpo ten una sexualidade, una maneira de amar, de deitarse, de comer, de traballar, de atender aos espectros, de lavarse ou de beber. Poderiamos pensar esa singularidade que se dá en “toda” escritura, estilo, como “mestiza”. Por iso é privada, ou así lle dicimos. Entón a escrita devén ese bloque no que o “eu que sostén a greta”, o subxectil, se abre ao público, se fai social, político. Escribir, deitarse, amar… Son Bloques, devires que se hospedan nun corpus.
E nese sentido é privada pois arranca dun magma (corpo individualizado do subxectil) q procura expresión. Pero sempre é pública, pois arrastra contidos da liña virtual de universo, a onde van parar os restos. E porque tende a mostrarse, a exporse.
Mais estes procesos que hibridarían o publico e o privado, semella que están privatizados polo poder. O cristal, as cristalizacións relocen no chorismós, non nos inter-reinos mesturados. Público e privado marcan unha exclusión que, deconstruída, desfaría o non-camiño cara a unha escritura libre… Ao igual que a dicotomía dentro / fóra.
É aquí o problema… Como o privado –que é público, pois nace do outro sempre– se privatiza, Ou tamén como o público que é o agrupamento das individuacións das singularidades e das diferenzas se privatiza ao quedar capturado polos dispositivos policiais. Policía do corpo social mais tamén policía do corpo individual.
Pero o asunto sería ir alén de certas temporalizacións. Xa de antes a escritura é unha compañía, unha fala, unha realidade ca que se manteñen conversas no tempo. E vai restando, deixando marca dos bloques no que o subxectil entra, devén escritura.
Algo continuamente diferido… Sempre público e privado ao tempo. A escritura nunca chega porque sempre está alén da súa condición subalterna. Rosmando, desatada, a saltos no virtual, en rebelión, en simulacro, en danza… Pre-individual.
Entón x escritor tamén fai, dalgunha maneira, público o seu deitarse ao tempo que privado, pois ao formar bloque ca escritura desfai as tramas do suxeito-policial, non hai posibilidade de escritura sen relación co outro e sen contar cos restos. Pois a escritura é tamén unha subalterna.
En ultimo termo a propiedade do privado é a relación co publico tanto como a propia propiedade do publico é a relación co privado. Se é que queremos seguir falando así.
PD – Toda escrita é privada e pública porque non pode ser doutra maneira se se está a partir de que non hai suxeito como tal…
CP – Porque o suxeito, a suxeición xorde cando a escritura ou calquera forma de relación co mundo se mercantiliza. O suxeito será ese invento lexislador-soberano que cae sobre os corpos, e os invisibiliza ao darlle unha trama unidireccional que parte e finaliza nel como soberano.
PD – E se pensa como autónomo no sentido de que non ten que facer transaccións cos outros.
CP – Si, fóra das económicas todo queda amarrado á idea policial. Claro que sempre quedan restos, pois restamos. Levamos tempo admirando como individuxs viron moi claro que iso non era así de modo propio e alertaron de tal naturalización, como se a physis fose tamén ela un constructo de suxeito. Pero despois está todo o discurso (capitalista, que é o mesmo que dicir patriarcado) que rodea ao mundo do “artista” ou do “creador”. E esa é a captura que cae e cristaliza sobre a potencia creativa dos corpos, sobre esa sensibilidade única que procede de cada corpo. É, volvendo á frase, esa “superficie atravesada de signos”. Os signos conformáronse na liña de tempo como algo colectivo. Os signos son propiedade de todos e de todas. Non hai quen poida defender que os signos son propiedade de alguén. Outra historia é a súa instrumentación, o seu uso, as determinacións ás que son sometidos.
Por exemplo, a SGAE non ten lexitimidade ningunha, e a súa operación cos signos dos demais faina a partir dun sistema que lle facilita operar con eles. Os signos son froito da colectividade. Logo, repito, está o uso que se fai dos signos, que é outra cousa, igual que o sistema no que vivimos… Nós ao tempo pensamos outros usos, outros valores, moi no corpo do valor de uso. Unha fractura, unha guerra de guerrillas… Facemos incisións, incidimos. E insistimos cando xs fantasmas, por iso é importante pór en fuga ao suxeito e seguir ca teima de que o persoal é político. Pero sobre todo para nós.
PD – Eles fan a guerra, nós a guerrilla…
CP – Si, porque aínda non se deu o momento en que o outro fale por si, volvendo a Foucault. Non hai que facerse donos dos signos senón saber quen os utiliza, cando xorde a idea de suxeición, como se produce, canto tempo leva aí, e quen aproveita ese filón… Esa pregunta (quen?) que fai constantemente Nietzsche… Quen organiza? Quen organiza os signos? Quen fai o constructo no que despois nos temos que mover, que pasa cas nosas vidas? Unha vez que saibamos quen son (configurar ao inimigo) xa sabemos a quen lle temos que cortar a cabeza. A guerra de guerrillas o que fai é procurar desviar ese constructo para que o imposible (que leva dentro súa ao posible común) chegue.
PD – A novidade como tal…
CP – A novidade, o acontecemento, a ocasión… microcontraefectualidades (que se dan todo o tempo continuamente). Vaise conquerindo no que son as nosas liñas de tempo máis corporais, esas pequenas zonas de pacificación que axudan a configurar a nosa temporalidade, o noso proceso de existencia. Para que chegue a novidade, por exemplo a desaparición dunha dor (que é un desvío no para-si do corpo), debo desviarme de novo para reorganizar esa dor. Mais non para volver a onde estaba (analxésicos – pornofarmacopedia), pois iso non é posible xa para nós, senón que a través dun desvío debo reorganizarme, a través dunha guerra de guerrillas ou dunha guerra atómica. Pois a novidade é o descoñecido, e por iso ás veces dá medo… Temos temores e nos quedamos paradxs, grande erro… Cando a desviación entra, hai que deixarse ir e a ver que pasa… Outra vez a idea de bloque, de devir…
PD – Ben, pois solto outra cápsula a ver que pasa… “De aí a necesidade do atopármonos no singular-plural dunha máquina de guerra que atende aos moitos… Miñoca ou trans, herba ou planeta, pedra ou cabelo”.
CP – Aí as máquinas de guerra de Deleuze-Guattari e o pensamento de Nancy coa idea de singular-plural… Para coller a Nancy dende un desvío, o singular-plural sería o privado-público, uns con outros. O outro aberto aos outros, a esa comunidade sen comunidade da que tamén fala Nancy, e que referiría finalmente a esa palabra que é a de revolución. A revolución para min non se entendería sen un singular-plural, sen que cada un dos individuos que conforman ese movemento, teña constantemente no seu horizonte de devir ao outro. Iso sería o plural. E o singular sería ese corpo autonomo que vive en bloque canda os outros, que coexiste. O con: “Unos con otros: ni unos ni otros son los primeros, sino solamente el con por el que hay unos y otros.”
PD – De aí sae unha concepción de algo que xa non é un suxeito (suxeito senón diluído ou deconstruído) que se está a basear nas súas constantes relacións concretas, finitas,temporais, fácticas, etc., cos outros. Como é o tema do agencement en Deleuze.
CP – É ben importante, porque o arranxo dáse cando as potencialidades están alerta, o arranxo é unha climatoloxía, un descentramento das individualidades que entran en xogo, e polo tanto unha desubxectivación (cando menos, unha desmaterialización do até aqui/agora, clinamen. Cando D&G falan na meseta nº 10 falan de coexistencia de planos e non de sucesións de sistemas. //“la idea bergsoniana de una coexistencia de “duraciones” muy diferentes, superiores e inferiores a “la nuestra”, y todas comunicantes”//. “¿Fascinación del afuera? ¿O bien la multiplicidad que nos fascina ya está en relación con una multiplicidad que nos habita por dentro?”//. O devir sempre se dá nunha climatoloxía (e o devir funciona por arranxos), que funciona por procesos de conformación de multiplicidade de partículas abertas ao entrar no asunto. Nesa apertura dáse un proceso continuo de territorialización e desterrritorialización do real que sería o devir (estamos falando de ontoloxía, non?). En todo caso, os arranxos pódense dar para ben ou para mal. Seremos dun xeito ou doutro segundo sobrecodifiquemos ou descodifiquemos no arranxo: no primeiro caso teremos horror, no segundo paz. O interesante, obviamente, é que conduzamos a nosa potencia cara a virtude.
PD – Virtude…
CP – Si, virtude… Hai pouco lin o Ecce homo de Nietzsche e alí vin moito as palabras “virtude” e “realidade”. A virtude colocaríase no mesmo plano que Deleuze utiliza a palabra “saúde” (que tamén emprega moito Nietzsche). A virtude en Nietzsche é o que aparece logo do traballo de deconstrución da filosofía occidental. Desa tríada moral-relixión-estado… É dicir, a idea/concepto do máis-aló-do-home [Übermensch]. Porque é un novo “lexislador”… Un corpo virtuoso con outra saúde… Unha virtude que non está encapsulada senón en continuo devir e en continuo proceso. Unha virtude en guerra, inestable polo tanto.
PD – Aquel que é capaz de facer fuga das leis e dos valores tradicionais que nos pasan por riba…
CP – E aportar unha novidade (sempre diferida)… Non é un impositor, non impón a súa virtude, pois a virtude se entende aquí a partir da idea de co-existencia, e non é un impostor pois el non vende nada… El arrima o seu corpo, a súa forza de desvío para entrar en conversacións ca dos outros. Unha resignificación da palabra virtude, canda Aristoteles… Canda D&G.: estar á hora do mundo.
PD – Con referencia ao “suxeito” das Escrita(s) –se é que iso existe– interesábame o tema do singular-plural porque facía referencia ao arranxo co de fóra, ao afacerse ás cousas cos outros, ou deixar afacerte ti, ou deixarte desfacer polo de fóra, e que ese circuíto que se dá aí está moito máis alá do control dun suxeito.
CP – Podemos outra volta falar, canda Nancy, de arealidade. Esta idea leva consigo realidade, pois o a– non é privativo senón que conleva co-existencia, ao tempo que fai referencia a un campo, a unha area de contactos. Tamén serviría o rizoma, pois no rizoma o suxeito non é senón unha partícula máis entre outras moitas. Un (des)facerse continuo con outros (múltiples heteroxéneos). Nada de suxeición por tanto. Aí está a miñoca, o trans, a herba, o cabelo… O famoso pelo de Platón, cando fala deses desperdicios. Como o negro de Platón, que dá para pensar que escribe os restos. Derrida e Deleuze invirten a Platón deconstruíndoo. Aí está o arranxo. De repente a Platón aparécenlle dúas verrugas, dous monstros: O negro de Platón (por unha banda, aqueles textos que Platón “non” escribe, que fican fóra… Por outra, Derrida&Deleuze… O Platón descoñecido, o que non se dá na academia, que é un desviado) e os africanos, xs refuxiadxs, o outro que chega, estes astros, esta conxunción que o inclúe todo. Entón o suxeito das escrita(s), ese intento de singular-plural, ese areal de nervios do que xa falamos. O arribante, que pon en liza ao poder, ao poder como problema da suxeición. Isto valeríanos para dicir que é nesa marxe de contactos onde o afora fai fincapé, nos espazamentos virtuais, e polo tanto desfai o suxeito como até o de agora (filosofía da representación) estaba marcado. Pero, claro, esta é unha historia antiga e non un conto. E o singular-plural é máis de contos. De arranxos e de devires…
PD – Deleuze, de feito, fala moito desa “inversión do platonismo” (non de “derrocar o platonismo”, como traducen Delpy e Beccacece na versión española de Amorrortu)…
CP – Claro, poderíase falar de pór en curso a Platón, de aproveitar o platonismo, de nos desprazar nel… O mesmo pasa con Nietzsche, que é moi xusto con todos eles… Salvo con iso de que “Sócrates é feo”, pero iso é unha brincadeira… E pasa sen pasar, resta, restan os restos, as marxes que sinalan as subalternidades. A repetición e a diferenza que chocan canda a voz lectora se arrima a estes corpus –en desaxuste, polo que están diferidos–. Esta é a historia antiga, o gritos acalados, os devires tolos que o(s) sistema(s) trata de tranquilizar. Pero pensa no comezo do Fedro, no paseo ao carón do río, nos plataneiros… na herba… Un devén Fedro canda esa paisaxe, canda eses papiros que gardan os restos de Lisias… Acontece que a filosofía trata de pensar estes asuntos, este vivir en común.
PD – Outra píldora: “Todo texto lanza unha nova superficie para pensar o aquí no que outros enganchan”… Iso paréceme xenial, porque refire a esa primeira solidificación no fluír no que outros arriscan a se tirar enriba, amarrándose a esa potencia que algo ten nun momento concreto e que é un pulo que leva cara o colectivo… Isto tamén ilustra o singular-plural, como ese monstro de múltiples cabezas no que a cada rato asoma unha delas (ou varias) para desviar o monstro cara unha ou outra dirección…
CP – Si, o primeiro que se engancha-desvía é o que produce, ao desfacerce canda o texto, un texto que facilite o enganche, o desvío… E como se facilita? Pois esa é a cuestión. Hai que facer unha escrita do común (é q non hai outra), feita canda os outros, traballada a partir da experiencia que uns temos cos outros, sempre en relación, en bloque, singular-plural… Procurar buscar un camiño a un non-camiño, buscar unha solución intempestiva, e nesa intempestividade pódese enganchar quen queira, a risco de que a comunidade non sexa recibida…
PD – O risco de que o envío non chegue…
CP – Si, a tarxeta postal, a fraternidade ilexible. Pero non pasa nada, porque a potencia é ese risco, o risco de levar a cabo a potencia. A co-existencia, o devir escritura é o que te impulsa, o outro, mais tamén o outro que somos para nós. A estrañeza do desaxuste que chega canda o imperio, canda o poder, o poder como problema, algo moi importante. E para desfacer todas esas capas empregamos canda outras moitas unha ferramenta que é a escritura, para emancipala, para emancipármonos canda os outros. Esa superficie areal. Por que unha superficie? Porque é exterior, un recurso tanto como o subxectil ao propio corpo, dalgún xeito ilexible pero empático. Mais un texto tamén é unha tecnoloxía , un artefacto, un outro que está fóra do ciborg que contruímos canda o corpo, mudando no transcurso da liña de tempo, na liña de universo na que estamos enganchados. Vénseme á cabeza un conto: cando estás deitado no mar ou ao seu carón, dentro-fóra… Ti aí estás a velas-vir, a dar cun enganche… Esa superficie que xa non é o teu corpo, senón o teu corpo coa auga (esa arealidade, ese rizoma, ese arranxo que ti fas coa auga, cos ceos, ca area…) pode enganchar a outros a tirarse no mesmo momento na praia, no mar, a entrar en “coma”. E quen tira aí? Pois, estamos constantemente tirando todxs, todxs de todxs. Acaso aí, “nin uns nin outros, o con polo que hai uns e outros.”
PD – Outra maneira de dicilo, que emprega Deleuze no libro de Leibniz A dobra e que penso que aquí tamén a usas ti en certo xeito, é “a dobra que xunta o eu co mundo”.
CP – Si, pero… como se constrúe iso? A dobra como reversibilidade, continuidade discontinua, heteroxeneidade da maquina ao conectarse, ao pórse en marcha sen atributos que a delimiten. No exemplo do corpo que cae na auga, cal é a superficie que fai xusta a explosión? Cal é ese entre? O entre son as liñas, a multiplicidade de liñas que fan bloques, e en todo caso o resultado. En cada arranxo danse determinadas liñas, pero sempre hai ese entre. A dobra prodúcese cando se produce o choque, a desviación e, polo tanto, a desterritorialización – reterritorialiación do que alí chega, do conxunto para formar o bloque de devir. E ao darse a desmaterialización do que alí chega tes mudado e cando menos tes as unllas dunha man máis longas, máis cortas… para conducirte no devir, para deixarte levar… xa es outro. Dáse unha apertura que é a novidade, porque tes mudado e cando menos unha unlla devén remo. Creo que a idea da praia como calquera outra idea que se procura entre moitxs é fermosa, porque cambia a túa temperatura corporal e cambia a percepción ao estar mollado, ao mesturarte ca area… ao pasar a outro medio e a outro… xusto noutro medio…
PD – Medio que non é o teu medio natural…
CP – Medio que non é o teu medio natural. Aí hai novidade, por iso é tan magnífico para a xente que lle gusta ir á praia bañarse ou tomar o sol ou arearse. E volvemos ao caso de deitarse: cousas do cotiá. Iso cabe referilo a un tema da xustiza. Temos que ser xustos. Neste caso da auga, temos que ser xustos co océano, temos que ser xustos coa area e así continuamente en todos os ámbitos da nosa vida. Eu falo constantemente da vida, porque a tes aí na escritura esa que reluce na camiseta (Planta de gas fóra da ría) .. Neste caso a ría como xeneroso rizoma que dona recursos. No caso da ría temos que ter xustiza para coa ría.
PD – Ese aspecto da xustiza e do común é unha cousa que me gusta especialmente. Creo que en máis dun, non sei se en todos, dos convites das Escrita(s) rematan tal que así: “ Quedades convidados para falar disto, e do que vexades xusto falar no común dun pensar que non deixa de pensarse”. É importante aí esa relación da individualidade común ou do singular-plural?
CP – No que respecta á dobra que une o eu co mundo, o eu achégase ao subxectil, ao ourizo, do que falaran Heidegger e Derrida. O eu nesa dobra deixa de ser eu, faise mundo. E iso é o interesante. O que pasa é que, despois desa apertura de heteroxéneos, desa pasaxe, ese eu pasa a toparse máis pesado, un eu cargado de mundo (e nese sentido Heidegger fala moi ben de “portar o mundo” pero había que ir aínda máis aló). Un continuo peso que o fai delirar… Un entra en bloques de delirio co mundo… Isto será así por mor do xusto-entrar-en-bloque-con. Unha dis-continuidade que busca ao pensar unha xusteza… “Non unha imaxe xusta, xustamente unha imaxe” dirá Godard. Intensidade de escritura como soporte do entre-mirarse das dobreces, das reversibilidades do que acontece. É dicir, a xustiza por chegar en cada encontro. Ou, doutro xeito, nas dobras –no exemplo do barroco– é onde o eu se arrexunta co mundo, e o mundo pensámolo xa só como singular-plural. A dobra é o que dá razón dese desaxuste, desfondamento até o de agora, até que a imaxe se axuste canda o acontecemento. Cada vez unha primeira vez. A filigrana, o plano de expresión e contido ao tempo. Agora, hai que mirar que pasa aí como seres arriscados e curiosos. E o que pasa é algo que non sabemos moi ben o que é. “Xustamente a claridade dun día… pola xusta repartición do claroescuro”, como di Nancy.
PD – Si, a dobra dalgún xeito é un resto tamén, porque é o que queda…
CP – Si, o que queda desa busca da xustiza. Do devir escritura, pois escritura xa está noutro lugar. Como unha contradanza canda os restos. Cristais do con.
PD – O que queda agochado…
CP – Si, agochado mais á intemperie, canda as engurras e a mancha. O eu, ao delirar canda mundo, muta –non sen deixar de captar o resoante, outra sonosfera na que entra [se non muda é que non hai variación posible e polo tanto xustiza. Non hai xustiza, porque chegas co teu e marchas co teu; non (a)portas nin te portas (ou te portas como dios manda), nada máis]–. E o interesante é ese proceso de baleirado e de enchido (de entre-ríos). Digamos que ti baleiras no choque o teu eu ao acoller(te) ao outro. Conto molecular, materialista. O eu será un soporte, unha patineta, unha ferramenta ou medio de transporte para ir por aí. E por aí vai quedando agochado, nas múltiples dobras nas que vai entrando por relacións co mundo.
PD – Vou volver á cuestión que sorteaches antes para volver á dobra. Dicía que rematas os convites así: “ […] quedades convidados para falar disto e do que vexades xusto falar no común dun pensar que non deixa de pensarse”. É dicir, do que vexades xusto falar, mais no común dun pensar que se está xa a pensar. É dicir, ese convite feito a unha singularidade dalgún xeito se engancha ou choca, mesmo en sentido literal, contra ou a prol dun texto de convite que xa se dá de antemán. É “do que vexades xusto falar”, mais a partir dunha proposta que se dá a un singular, pero nun contexto que é plural.
Estase a dar aí a xustiza nesa relación directa co texto previo? Ten a xustiza algo que dicir aí?
CP –O asunto era que cada unha das singularidades que alí viñan se axustara sobre todo aos seus acordos. Ese é o sentido da xustiza, un acordar diferido do que nos afecta, en calquera caso un acordo en vida. Obviamente, todxs temos acordos e, sobre todo, todxs temos problemas, tamén no momento en que nos chega unha invitación, e aí bulimos, con eles ás costas. O texto de convite sempre era un saúdo, non era en ningún caso un marco. E o caso era que a xente falara realmente dos seus problemas, e ao tempo se falase dos problemas da escritura fílmica, do poema ou a escritura queer, etc. Ese era o asunto, o primordial, que a xente falara en xustiza do que en xustiza podía falar; porque non todos podemos falar de todas as cousas. Aínda que a todxs nos agrade falar como a todo o mundo e dicir que non temos problemas. “Un problema, unha distribución de puntos relevantes”, en palabras de Foucault.
PD – Aquí é onde entra –ou onde entraba no discurso previo que xa sabía eu que non servía mais que provisionalmente– o tema da comunidade sen comunidade. Para unha comunidade sen comunidade unha cousa fundamental ten que ser que cada un enganche co seu e, por tanto, que a recepción vaia ser tamén unha recepción hospitalaria e sen coñecemento de ningún tipo. Entón aquí entra a cuestión da amizade. Dalgún xeito, técese ou teceuse de aquí, polo menos en parte, unha rede?
CP – Si, unha rede, unha comunidade sen comunidade.
PD – A partir da experiencia das Escrita(s)?
CP – Pois eu diría que si. Volvendo case o principio de toda esta charla, produciuse unha comunidade sen comunidade en tanto en canto unha comunidade dos afectos. Unha familia anormal que por exemplo se pregunta: que pasa cos nosos corpos? Cales son as redes que teceron esa imposibilidade de dicir o corpo? É un tema fundamental. Despois, hai unha cuestión: esa comunidade sen comunidade, que é pequeniña, como aperturala cara as outras csc. Iso xa é outro asunto. Di Nancy: “Sen comunidade quere dicir sen poder, sen imperio.”
PD – Mais aí está o lugar dunha ética, se é que ten sentido meter aí a palabra, na creación dunha comunidade sen comunidade, alén das categorías tradicionais de suxeito, que son as que marcan a ética.
CP – E do mercado…
PD – O mercado igual ten que ver máis cunha política…
CP – Si, tes razón, non captei a pregunta anterior… Si, sen suxeito, sen poder, sen imperio, posiblemente.
PD – Co gallo disto, teño outra cita túa do libro publicado por Estaleiro: “unha multiplicidade de acontecementos que vivían dentro dunha ética do común autónomo”.
CP – Pois si, aí os acontecementos chegan a ese lugar onde o que chega é acollido por un pre-individual, ou sexa, alguén que en principio non ten chaves, nin barreiras, nin fronteiras, que non as acredita. Pero que traza un plan de vida canda o que chega.
PD – Pois aí hai unha ética. E no asunto das escrita(s), tanto na escritura como tal como no ciclo das Escrita(s), aparece como espazo de resistencia. Iso é o que ten que ver directamente coa política e co estar fóra do mercado. Acaso non é un posicionamento político?
CP – Si, é un posicionamento político, porque a intención era política. A intención era encher un espazo de política: revirar, facer as cousas doutro xeito, habitar á contra. Había a posibilidade dun espazo e ese espazo había que aproveitalo politicamente. E pese a que podería ter sido cuantitativamente de maior resonancia, as resonancias tamén van retrasadas, como ti ben dicías antes; porque de feito agora vai ter outra resonancia. O espazo das Escrita(s), o espazo do Proxecto Derriba, o espazo do Cineclube de Compostela, os espazos sociais que hai en Coruña, Ourense, Vigo, etc. Todos os movementos que funcionan nas marxes sempre son política pura e dura, e política da excelencia, e política da visibilización dos problemas da xente, espazos onde a visibilidade dos outros, dos sen-parte, se apresta a falar. Todo un escándalo.
PD – Podemos velo noutra cita: “É a escritura un entre que trata de pacificar as relacións amor-discordia, é sempre un regreso sobre un tempo que dobra a xugada”… E sobre todo aquí: “é un operar no durísimo que vivimos”… Iso é unha operación política.
CP – Si, principalmente non é mirarse o cu. Hai aí unha economía, pois damos con outra idea de tempo que descentra os valores, o que é moi importante para as nosas vidas, porque nos acredita e nos fai xustos. Dalgunha maneira, isto foi un proceso de recobrar outra vez o corpo, de recobrar as nosas vidas. Insisto en que aquí había un espazo que nos foi regalado: esa era a ocasión. Pero a vida continuamente nos está facendo agasallos e, de feito, vivir é un regalo; o que pasa é que despois están determinados marcos que tratan de facer desa vida, que é un regalo, un horror. Por iso nós o que tratamos é de visibilizar o agasallo, e dese agasallo facer un artefacto e un vehículo que mobilice todas as nosas potencias, facer da ocasión outra ocasión e constantemente outra ocasión.
PD – Aí está o acontecemento realmente…
CP – O acontecemento, si.
PD – Se estamos a falar desta outra política, se estamos a falar pois desa dobra do eu e o mundo onde nunca hai un suxeito, se estamos a falar desa hospitalidade cara ao outro, un outro que sempre nos constitúe, é dicir, unha resposta que está sempre aí, ou, se queres, unha resposta a unha resposta onde non hai pregunta… En toda esa configuración espazo-temporal, ten sentido falar de dereitos de autor?
CP – Non! Un a posteriori da escritura, unha profesionalización, unha produción dentro dun sistema (Bordieu e os campos poden abrir campo aquí para pensar isto). Pero, claro, en que contexto falamos, en que situacións de fala dicimos autor? En fin, no caso que nos ocupa, non. Os dereitos de autor volven a estar na engranaxe do sistema. O sistema non vale, é representativo, policial e imperial. Persoalmente interésanme pouco ou nada, ao mellor tanto coma a un/ha presx “os dereitos fundamentais do home”. Aínda que os dereitos de autor son outra cousa, diñeiro diñeiro por traballo traballo… Dito isto, está claro que temos que ter solucionadas as nosas relacións co sistema a nivel de alimentación, a nivel de vivenda e demais. Entón aí, ao mellor e moi de lonxe, poderían entrar os dereitos de autor. Pero dende logo o texto non ten autor. A autoría viría dada nese sentido dos dereitos de autor por un sistema que mercantiliza o texto, que o muda dende os seus intereses en mercadoría. Eles van traballar para engrandecer ese sistema onde está imbuída esa cousa que se chama o “dereito de autor”, pero iso é unha desviación do que é o texto para nós que non acreditamos en suxeición ningunha. O texto non ten autor, o texto é un artefacto do común. Se a sociedade se guía por unhas leis mercantilistas, pois hai dereitos de autor; pero se a sociedade fose unha comunidade igualitaria ou comunista (ou chámalle como queiras) aí non habería dereitos de autor, nin habería tampouco salarios. Habería un reparto da riqueza e os textos son riqueza, como son as patacas ou como o é a atmosfera. E cabe aquí pensar o asunto das sementes, do monopolio da fame, dos transxénicos, etc. E no caso de Galicia nin che conto. Ademais disto falamos das marxes en tanto potencia, pero tamén dxs marxinadxs, dos subalternizados… Tal vez a escritura sexa ela tamén unha subalterna, pero que TIPA! Di Deleuze que a filosofía non é un poder.
PD – O concepto dereito de autor como tal choca, no sentido negativo da palabra, cunha concepción comunitaria, do encontro co outro, da acollida ao de fóra. Porque aí non ten sentido que unha persoa como tal se apropie do texto, aínda que ese texto fose producido pola súa man.
CP – Si, o que pasa é que despois aí son as persoas e os seus mecanismos. Hai xente á que lle interesan os dereitos de autor e outros aos que non lles interesa, pero a cuestión central é a quen lle fai necesidade o asunto, as relacións, a que sistema lle cadra o caso, o cadro mercantilista. A xente saca cartos de todas estas cousas…
PD – Máis ben poucos…
CP – Poucos si, pero sacan cartos, sacan prestixio. Iso volve a ter que ver co sistema e coa ideoloxía que está aí sobrevoando: a presunción, o estatuto do escritor, do artista, a unha autonomía mal entendida, etc. Hai xente que cre toda esa ficción, e ao mellor non ten nin dereitos de autor; pero iso xa forma das persoas, e como o sistema se introduce polo seu sangue. A min esta historia non me interesa, pero exemplifica ben a maquinaria imperial. Un caso do sentido de xenio kantiano, mal comprendido ou interesadamente tratado, está por baixo destes dereitos nun plano ideolóxico de dominación. Nós, en último caso, movémonos ás veces por unha idea que topamos en Marx que é a de valor de uso. Nós facemos cousas para usalas, para usalas entre nós e, en último caso, o valor que lle damos é, outra vez, un valor de amizade, de hospitalidade, de xustiza política… Outro escándalo.
PD – O que non ten prezo…
CP – E aí non é onde nos movemos, senón onde tratamos de movernos. Porque os resortes, os marcos nos que temos que vivir, están doutro lado, están controlados por un feixe de asasinos que maltratan ao outro, por iso todo o asunto do suxeito, do “estate quieto”, do atado, e polo tanto da escravitude, a día de hoxe –da biopolítica e da thanatopolítica– é nuclear. Entón que? Se acaso temos tendencia a devir imperceptibles, a non molestar, a non ocupar espazo; a ser única e exclusivamente tempo, que é algo que continuamente se está escapando (o tempo en apuros). Iso fainos organismos marabillosos e cheos de beleza, e impresentables, porque ao mellor non temos presenza precisamente porque somos materialmente estética. Impresentables, disparatados, infinitos e inabarcables. Mira todo o que levamos producido! Nese devir imperceptible, o que se leva producido! A excelencia do devir común. Pero o común a certas comunidades sen comunidade en non estar atadas a poder ningún, a imperio ningún. E cito a Nancy: “Antes que calquera outra cousa, comunidade quere dicir a exposición núa dunha evidencia, igual, banal, sufrinte, gozadora, tremente.”
PD – Remato cunha última cita: “As agarradas que en Galicia falan da construción dun outro que chega”…
CP – Esas agarradas, eses arranxos… O que está claro é que isto non funciona. Funcionan así algunhas pequenas cousas. Pero, a nivel de romper con toda esa historia antiga do amo/escravo, hai que procurar hospitalidade para todo o mundo (para todo o que leve dentro ese resorte de hospitalidade), buscar as sinerxías, os achegamentos e as (in)corporalidades. Un nunca visto, unha curiosidade…
PD – Por iso estamos nun bo momento, nese sentido… Estamos nun bo momento sempre que haxa esa disposición.
CP – Si, non hai malos tempos. Sempre se está no mellor dos tempos. Porque iso é o que se aprende (no sentido tamén de aprehender, de coller, da colleita) da dureza, do horror. A dureza ao único que nos pode levar é obviamente non a ser un resentido, nin un nihilista, non a acreditar na nada nin no esquecemento, senón todo o resto. A dureza lévanos positivamente a vivir, e vivir só se pode vivir dende a procura da xusteza. Iso nos leva a un devir labregx (labregos no tempo dos sputniks, dicia Celso Emilio), a saber tratar coa terra como superficie planetaria. Ou sexa, que non hai outro trato que o trato con e canda os corpos. Iso di Nancy: “corpos nos corpos”. Hai unha movida moi bonita que fan as patinadoras de Compostela, que é “facer montón”. Unha cae e todas van enriba da que cae [tomber]. Aí dáse un un bloque de imperceptibles por contaxio ao tomber, ao lanzarse. Facer montón e non a guerra, pero a guerra tamén. Bloques de imperceptibles por contaxio. Facer montón, devir labregx, ese certo acariñar as cousas. Está todo volto do revés, enrevesado; e hai moita policía. Entón as Escrita(s) son un revés dun revés, un reverso, unha ocasión. E as Derritaxes volven a ser outra ocasión.
PD – Temos que facer que sexa unha ocasión…
CP – Eu tiña dúbidas, pero haberá ocasións…