Conversa con… Claudio Pato: “Ser xusto co outro é aceptar a súa monstruosidade”

Conversamos con Claudio Pato sobre as motivacións que levaron a poñer en pé o proxecto denominado “Escrita(s)”, que ten lugar anualmente n’A Coruña dende o ano 2009, os seus antecedentes, obxectivos (de habelos), pretensións e desexos.

Claudio Pato e Rebeca Baceiredo · imaxe: estaleiroeditora.blogaliza.org/

Proxecto Derriba: Para empezar dunha maneira típica e tópica, e antes de entrar en materia, estaría ben a nivel contextual saber como xorde o proxecto das Escrita(s): ano, motivo, motivacións… Se xorde como algo que vén dado por un proxecto en común ou por unha teima que ti tes… Ten que ver a cidade d’A Coruña? Á fin, que elementos entran en xogo para que ti un día decidas facer este proxecto?

Claudio Pato: De primeiras xorde por motivos laborais, a partir dun contrato con Sargadelos. Ese contrato chégame dunha forma azarosa por un colega que traballaba como enxeñeiro […] A sala onde se fixeron todas as “Escrita(s)”, na rúa Real [d’A Coruña] queda sen directora, e entón chámanme e ofértanme o choio. O traballo ía consistir en xestionar a programación cultural: presentacións de libros, exposicións, etc. E, obviamente, producir algún tipo de actividade endóxena. A este nivel endóxeno Yolanda Castaño, que até a miña chegada á galería era quen a xestionaba, mantiña un ciclo de poesía todos os martes cada quince días: “Os martes literarios”. Seguín esa dinámica durante dous ou tres meses, repito, a un nivel endóxeno. No primeiro dos veráns inventamos unha cousa que foron os “a-fóra(s)”.

P.D.: E isto cando foi? Cando está pasando isto de que te chaman, aceptas o posto e durante dous ou tres meses continúas a dinámica de Yolanda?

C.P.: Isto foi en abril do 2008. As primeiras “Escrita(s)” son do 2009. Despois dos “martes literarios”, que remataron no outono de 2008, comezamos a trazar unha nova idea da que en tempo xurdiron as escrita(s). Entón ese verán, o primeiro verán, xa empezamos a inventar. Porque todo isto son inventos, e ese inventar ía a miúdo ligado a unha intención que se afincaba de cheo nos nosos intereses. Así como Yolanda dera cos “martes literarios”, nós ao primeiro demos cos “a-fóra(s)”, que ían ser como o xermolo das escrita(s).

Nos “a-fóra(s)” xogábase co guión e coa paréntese, para facer fincapé no desprazamento, no fóra, no lugar estraño, estranxeiro (e aínda isto, dirá Rosalía: estraña na miña propia lingua) pois +s convidad+s estaban desprazados de Galicia. Collemos esa sinerxía; mandóuselles a varias persoas un correo invitándoas a dar unha parolada, ou facer o que quixeran, coa idea de que falaran da súa relación con Galicia dende o “máis alá”, ou sexa, dende o estar fóra, dende esa desterritorialización que implica toda emigración, toda deslocalización. […] Viñeron catro persoas: Samuel Solleiro, “No mundo hai moitos anos” –que viña dunha estadía no Caribe na illa de Guadalupe–, Raida Rodríguez, “Poesía sen poemas, ningún lugar nos é común, ningunha posibilidade nos é allea” –dende Barcelona–, Xavier Queipo, “Na procura de coordenadas” –dende Bruxelas– e Martín Veiga, “Poesía e periferia” –dende Cork–. […] Eles catro fixeron os “a-fóra(s)”. […] Despois veu o inverno, mais alí xa estaban formuladas as “Escrita(s)”.

A programar tanto os “a-fóra(s)” como as primeiras “Escrita(s)” axudoume Iris Cochón; despois, nas seguintes, axudoume moito Ana Salgado, porque eu xa che dixen que chegara alí por azar, de rebote. A experiencia que tiña en asuntos de “xestión cultural” viña sobre todo polo traballo nos movementos sociais, sobre todo polo traballo coas Redes Escarlata. Esa memoria serviume moito para sacar aquilo.

Dende o comezo na galería pensei na imaxe dun circo. Tamén tirei da miña experiencia laboral e do coñecemento que daquela acumulaba en relación ás artes… Porque non tiña un guión. Sargadelos nunca me deu un guión de que facer, e ao principio, creoume un pouco de baleiro. Iso creaba unha certa sensación de desacougo, pero como tiña esa condición do traballo, no sentido de que nos traballos / na vida tes que guerrear non só materialmente co que fas, pum-pum-pum, mecanicamente, senón tamén todas as negociacións que se fan c+s compañeir+s, cos xefes e co exterior en xeral que chega a ti. Entón decidín tomar moitas licencias e moita liberdade. Supoño que o núcleo das “Escrita(s)” sae de aí, dunha liberdade para facer. Tiñamos pois liberdade e obviamente actuamos dende esa liberdade; dende esa ao tempo singularidade. Mais tamén dende o recoñecemento dun marco, dun contexto no que nós iamos a desprazar. Ese é o conglomerado de cousas que me levou a facer os primeiros “a-fóra(s)” e despois as “Escrita(s)”.

P.D.: Pero, pese a que cada un podía facer o que quixera, como quen di, nos “(a)fóra(s)” había un marco contextual, non?

C.P.: Si, un leitmotiv. Neste caso o estraño, o estranxeiro, un eu que deambula no outro dun territorio que apenas transitou.

P.D.: Mais, nas primeiras “Escrita(s)”,¿en que estás a pensar cando pos ese título, cando dis: vou cambiar o tema dos“(a)fóra(s)”?Pois o título de “Escrita(s)”, de entrada, xa pon en garda ante a experiencia da escritura…

C.P.: Si, as “Escrita(s)” naceron coa intención de darlle continuidade á liña que vehiculizara os “a-fóra(s)” no rego de convocar a un grupo de persoas para problematizar ao redor dun asunto. A idea é Escrita(s), porque é a escritura, pero son as escrituras. […] O caso era que a xente falara das súas experiencias coa escritura mais que non se limitara, que falase se tal dende un lugar contaminado. Tratamos que puideran entrar unha polisemia de campos e polo tanto de sentidos en relación. En definitiva, corpos que producisen neses momentos en Galicia. Porque iso si que o tiñamos claro, tiña que ser xente de aquí, en primeiro lugar por un motivo de orzamento e tamén porque nós entendemos que seguir a liña e a memoria de Sargadelos –que sempre foi un espazo onde se coidou o país, o proxecto de país– viña sendo toda unha responsabilidade. Tamén pola proximidade da xente e a súa excelencia intelectual. E houbo outro asunto, que é que sempre nos movemos nun medio de xente nova, pois dadas as circunstancias era a xente que tiñamos máis próxima. […] E despois, si, o de Escrita(s) non fai chamada só a unha escrita limitada a un só campo de acción, senón á idea de interdisciplinariedade, de mestura, de contaxio, de política e á idea de rizoma. E, de feito, isto que estamos a facer agora forma parte dese rizoma, desa climatoloxía. En tódalas “Escrita(s)” se formulou unha especie de texto-convite-marco, onde se trataba de aclarar o asunto do que en principio iamos falar entre tod+s. Este marco xurdía dos nosos intereses, dos nosos problemas co mundo, das relacións co dentro-fóra que nos van determinando. E un pouco así foi como se fraguou o ciclo.

P.D.: Perfecto. A palabra rizoma… a ver se a regateo ou a deixo adiada un rato, pero, en todo caso, que veña asociada ao tema da escrita como tal ao mellor nos dá a entender que precisamente a(s) escrita(s) están a facer referencia a un concepto de texto que non é simplemente a páxina cos garabatos, senón que é unha concepción de texto máis ampla na que entran todo tipo de relacións de un cos demais, ou se queres, de cada un co seu afora particular; e iso pódese facer tanto no feito de escribir letras e palabras como a través doutras maneiras de facer artísticas, sexa cantando unha peza, pintando, empregando as imaxes, etc. É así?

C.P.: Si, é así. As “Escrita(s)”, de feito, leváronse a cabo porque tiñamos unha vantaxe importante: eu tiña un contrato laboral, un tempo, un teléfono e un computador. Iso facilitaba os contactos e os enlaces –que sempre son unha dificultade nun país bastante feble ao nivel de materializar proxectos, onde todo se fai cun suplemento de esforzo persoal, mesmo nas institucións. Mais sempre hai alguén que tira, sempre hai alguén que leva arrastras un plusvalor da súa propia forza de traballo e das súas propias sinerxías–. E despois había un espazo magnífico. Ese espazo daba para que a xente puidera ir máis alá do texto, porque aparte iamos ter o contacto físico coas persoas, coa persoa que viña e coas persoas do público, esas mediacións, eses entres. E despois estaban os dispositivos: sempre tivemos un canón de vídeo, altofalantes, micros, paredes… e sempre había ese continente que había que encher. A carpa estaba,e a mobilidade veu da xente que se foi achegando con toda a liberdade do mundo. Non había restricións: o persoal ía poder facer o que quixera. Procuramos incorporar xente que operaba nos movementos sociais da cidade, etc. Iso aperturaba máis o concepto de escritura ao que nos amarramos e que dende un primeiro momento entendemos que tiña que contaxiar o ciclo. E o texto que fomos tecendo entre todxsse foi agrandando.

P.D.: Indo por exemplo a un caso concreto: o tema da imaxe. En cada convite teu viña unha imaxe adxunta e aos participantes se lles apelaba a que, ademais de propoñer un título, adxuntasen unha imaxe. Tes algún tipo de interese especial na relación que pode ter a escrita coa imaxe?

C.P.: Aí tamén está a concepción que temos da escritura, entendendo esta dende unha porosidade de campos, para nós todo é escritura. Falamos de emisións de signos, das conexións, do dicir, dos intersticios, de fraseoloxías que se constrúen con letras, con imaxes, con sons, cos nosos corpos. E acreditamos nun texto do común errático. E iso o que fai é, dalgún xeito, desnortar ou desequilibrar o sentido do texto como clausura. Aperturalo, derramalo… No momento en que vivimos os textos están cheos de enlaces, e as imaxes forman parte deses enlaces, desas aperturas, deses furados que nos introducen noutras beiras; beiras polas cales ía vir máis reforzado a razón de cada un ou cada unha das persoas que se ían achegar ás “Escrita(s)”. Ese dicir, esa escritura nos bordos. Un signo outro en todo caso. E se acaso a imaxe xa nos lanzaba de primeiras esa corporalidade por-vir. Tanto como o título da parolada ou do extracto da mesma. A maneira dun secreto persoal ao tempo que político.

E tamén hai un aspecto lúdico, de xogo, de diversión, de que a cousa non sexa triste. E tamén as “Escrita(s)” foron medrando, pois fómonos afianzando dende ese non saber que facer…que remata abrindo un camiño.

P.D.: Pode servir a imaxe para multiplicar as voces que están a xogar no asunto, nese circuíto?

C.P.: Si, porque tamén se dá a opción de que no que ti chamas circuíto se dean por contaxio outros desprazamentos, que neste caso virían polas imaxes ao se conectar cas letras e viceversa. Pois esa imaxe sempre chama ao receptor, tanto ao que recibe a invitación para falar como ao público que vai recibir o correo electrónico invitándolle a asistir. Esa invitación ía reforzada cun pequeno extracto mais o título da parolada, que como xa dixen adiantaban un chisco a chegada da fala. Dalgunha maneira era como unha dobre chamada, que convidaba máis a xogar, a pensar compositivamente, que a sentar un dicir hexemónico. Entón a imaxe tamén abría outra liña, e para nós cantas máis liñas se abriran mellor. Esa era un pouco tamén a idea: manexarse cunha infinitude de variábeis, de rexistros, de falas, de intereses, ao fin, fóra da usura e fóra do mercado, que non dunha economía.

P.D: Seguindo co tema da imaxe, algo nos chegou a nós dun proxecto orellas, co tema de ouvir cos ollos e ampliar a historia da imaxe apelando aos sentidos como tal.

C.P.: Penso que te refires ao que foron as últimas “Escrita(s)”. No 2012 os procesos e os coidados callaron se cabe máis performáticos pola nosa banda –porque as “Escrita(s)” xa estaban a funcionar case per se, eran un corpo, un corpo que se ía enchendo colectivamente–. Xurdiu o tema d+s orellud+s mais tamén, e antes, o dos simulacros, as caretas. Trato de ser breve… As caretas utilizámolas para a posta en xogo, en escena, na realidade da sala de cinco espectros que viñan linkeados: aspon(t)encias de Óscar, Abraham, Bea, Ramiro e Marta. Aqueles, os espectros, os simulacros, colleron forza á maneira dun minúsculo entroido, entón alí Gilles Deleuze, O negro de Platón,Jacques Derrida, Jean Marie Straud e Danièle Huillet, e Marilyn Monroe. Estas arribadas viñan do real, do máis real dese texto común e errabundo do que falamos… Aquilo que xorde polo estar en liza, en acción, se queres, por ter a orella no ferro. E tamén viñeron ao caso dun xeito intempestivo unhas grandes orellas de burro. Cara ao final Delmiro traía unha proposta onde o burro estaba moi presente nun sentido espectral; el ía falar d’“Aescritura poética ou a douta ignorancia”, esa douta ignorancia que xa nos chegara co simulacro burrida. E construímos unhas orellas en coiro sampleadas a unha pucha. Mais o asunto era pensar as orellas, e iso si que ten que ver moito co que dis dos sentidos e cos nosos corpos e cas conexións que imos trazando cos outros e como mundo de maneira particular. De certo estabamos a ser algo burr+s, algo retrasad+s, algo fóra de regra, de regulamentación. Pasámolo ben vivindo eses días, e alí, nesas orellas, todas esas cuestións que resoan antes incluso de chegar ao labirinto por mediación dos tímpanos. Esa inquietude detectivesca que alenta na escritura, ese interese económico en deslaxar, en desedimentar, en pensar en quen produce os marcos e para que… E todas esas outras maneiras de percibir.

[…] As imaxes (elas non deixan de ser signos) parten do campo da ciencia e da técnica, parten do seu potencial sedutor. Pero tamén teñen unha potencia de produción de sentido ao que se chega dende un non-sentido (unha reviravolta) ou dende unha contraefectuación, e tamén dende unha deconstrución dese sentido único, centrado, individual, identitario, heterosexual e antropocéntrico que as enmarca nunha ontoloxía fóra do social como común. Pois así, nesta razón, arribaron as orellas e os simulacros-entroidos, tal que apéndices espectrais que no caso desterritorializaban as nosas cabezas pois a-traían unha atención que proviña desa propiedade que vive nos textos agochada, ese gozo do outro que nos derrama. Por que a orella? Porque a orella é un apéndice sensitivo e que no caso era unha tecnoloxía, e porque xurdiu así, e nos interesaba pensar eses cruzamentos. Tamén viña moi no clima do que foron as últimas “Escrita(s)”, que foron as máis performatizadas, como xa dixen. A modo persoal participamos en tódalas Escrita(s) coas presentacións, e esa era outra das calexas que se nos foron abrindo nesta experiencia para e con os demais. […] Unha forma de agradecer dende a nosa singularidade o ter vido ate alí ás persoas que foron facendo as escrita(s), era dialogar con elas. De aí veñen todas esas presentacións, […] entrar en relación a partir dese pequeno extracto que tod+s +s invitados mandaban. Valeunos para falar e, sobre todo, para aprender a falar cos outros. Para dirixirnos, para atopar linguaxe, camiño.

P.D.: Son moi interesantes as túas presentacións –por varios motivos–, pero unha palabra que nos ven á cabeza é a de hospitalidade, como se fora unha formulación dunha hospitalidade cara ao outro, pois formúlase cunha presentación que non sei se é un diálogo, pero que dende logo si é unha apelación directa, onde xa se ten a percepción de que un está nun lugar diferente, precisamente porque aparece un texto de entrada, mesmo antes de que un teña a posibilidade de participar. Interésame moito o tema da hospitalidade. E ao mellor tamén pode ter outro fío, pois parece que xs participantes foron un(ha)s propostxs por outrxs, é dicir, que o convite vén mediado por alguén que xa estivera presente no ciclo. Polo tanto, está a hospitalidade propia, pero tamén esta o desexo de facer co-partícipes aos que previamente se lles aplicou esa hospitalidade.

C.P.: Creo que iso ten que ver coa dureza do mundo, coa articulación social na que producimos mundo. É dicir, co difícil que é manter conversacións, co difícil que é estar cos outros a partir de determinados marcos. Mais tamén ca nosa precari(e)dade, no(s) sentido(s) en que Judith Butler emprega o termo. Esa dificultade non é en principio polos outros, senón que se dá polo marco no que vivimos, que é un marco onde as condicións de vida son durísimas e dolorosísimas, onde os afectos están tremendamente capturados. O que intentamos era desfacer todas esas capturas, todas esas durezas e toda esa dor que ao tempo que nos impide nos empuxa á acción. De aí a recepción d+s que viñan, d+s convidad+s, que a partir das segundas “Escrita(s)” xa viñan amigados/amadriñados –a idea era amadriñar ou apadriñar, saltar o marco tamén na elección do outro–. E aí producíanse dous efectos: un, que eu tiña que pensar menos, pasar menos vergonza e escapar ao medo e a inseguridade na escolla, e tamén que a xente recibía a proposta sen saber que había unha madriña, que non a había en todos os casos. Iso facilitoume moito as cousas e ao mesmo tempo creou enlaces, porque digamos que fomos construíndo xenuinamente un circo, un circuíto de múltiples entradas (“enchufes”), unha especie de familiaanormal, de axuda mutua, etc. –podémoslle chamar de moitas maneiras–. E ao final as “Escrita(s)” convertíanse case nunha festa, nunha verbena ou algo así. O mundo do circo paréceme moi interesante para definir todo isto. Un circo, claro, que producía contra unha realidade da que gustamos pouco e que procuraba facer atraccións nas cales tod+s puidésemos gozar. De aí xurdiron máis historias e fomos creando uns lazos ben interesantes. O resumen de todo isto é en boa medida esta entrevista que estamos aquí mantendo. E a posta en valor dos textos que fan a revista, estes derritaxes…

Con respecto á hospitalidade –e volvo de novo á miña experiencia co traballo–, do que se trataba era de fracturar a idea de que a cultura é algo rancio e que non vai a ningures; a cultura neses termos… institucionalizados.

P.D.: Un sentido clásico de cultura, tradicional.

C.P.: Digamos que o que se pretendía era facer un aprendizaxe en común, pois alí ninguén tiña un status máis alto que ningún outro. E tamén estaba o sentido derridiano da hospitalidade, no que vén sendo darlle hospitalidade ao inesperado, pois mesmo para nós era inesperada a xente que viña, porque non a coñeciamos e non sabiamos que ían facer. Nunca nos importou. Iso era inesperado. E para nós tamén eran inesperadas as nosas propias presentacións.

P.D.: Iso é interesante porque coloca nun plano de igualdade a situación, no sentido de que ti non sabes que(n) é o que chega, non sabes nin de que vai falar nin como é a súa performatividade en acción –como vai a formular a parolada–, mais o outro que chega tamén se atopa de repente cun estilo de presentación que seguramente nunca tivera e que tamén x descoloca.

C.P.: Cando ti invitas a alguén a comer, ofréceslle o que tes…. Pois un pouco a nosa posición era esa: agasallar á persoa que vén, e tamén á xente que viña como público, cun texto que logo tamén ás veces se deu como un redobre. Porque tamén arranxamos a cuestión de que alguén presentara á persoa que viña parolar. E entón atopabámonos ao final presentando ao/á presentador/a e ao/á presentad+, e iso multiplicaba.

P.D.: E iso chegou ao punto, este ano, de facer unha presentación onde había multiplicidade de voces e de pequenos textos que entraban na presentación.

C.P.: Si, […]fíxose un texto colectivo moi chulo. O caso foi tamén que […] non había medios para ir publicando todas as paroladas. O que si fixemos dende un primeiro momento foi colgar as presentacións –ao principio colgabámolas na bitácora que tiñan as Redes Escarlatas e ultimamente no facebook–, porque parecíanos que iso formaba parte dun texto colectivo e non dun texto privado, se cando falamos nestes termos podemos falar de privado… […] Pois os textos non lle pertencen a ninguén, son sempre colectivos. Agora ben, que o texto singularice unha experiencia persoal ou non, e que esta fique no común vai depender con quen amigue. E iso forma parte desa hospitalidade, dese agradecemento, porque estamos moi agradecidos á xente que alí apareceu, e todo iso supera con moito a nosa individualidade. […] E quero insistir en que todo isto nolo deu a nosa condición laboral e a dureza na que anda codificado o mundo. Porque o mundo tal como vai é un sitio moi inhóspito, moi fodido, e creo que temos o deber e a responsabilidade de tranquilizalo, de facelo, dentro das nosas posibilidades, máis lixeiro, máis divertido, máis agradábel, máis gozoso. Ou sexa, desestratificalo, facelo fluído, plástico. As escrita(s) trataron de achegarse a esa idea, a esa responsabilidade.

PD: Ao mellor foi interesante o feito de non poder facer nada no seu momento co material, para así podelo facer agora, a contratempo, e dun xeito máis lento do habitual. Nese plano, é coma se estivésemos facendo de burros, xa que o burro, por natureza, vai máis lento do normal, vai a contratempo do outro, e quizais si sexa unha figura interesante falar dese out of joint, dese tempo fuera de quicio, alporizado, tempo desprazado que está aquí a funcionar continuamente.

CP: Si, porque, volvendo ao de desestratificar esas condicións de vida mal apañadas nas que nos movemos, as cousas teñen o seu acougo. Ao final van acougando porque se insiste. Hai unha frase moi bonita que é a de “acouga, Pepito, acouga”, cando Pepito nunca acouga, Pepito é un devir a tope no out of joint. E entón ese contrapelo, esa aporía, é interesante, porque nos vale para ter unha perspectiva de todo o que foi, para volver outra vez a arrexuntarnos, e para coller de novo forza para seguir insistindo en que estamos aquí, seguimos aquí, e que non nos molan os marcos que o sistema nos formula, e imos seguir dando caña e facendo cousas. E ese facer cousas só o recoñecemos nun facer en colectivo, dende a desubxectivización, dende fóra do medo. E por descontado dende fóra de toda ideoloxía.

Ese contrapelo é interesante tamén pola velocidade que aparentemente levan as cousas, certas presas que levan a facer unhas producións moi no tópico, moi regradas. As “Escrita(s)”, porén, están fóra desa regra, desa mecánica onde de primeiras vive o axuste, o consenso. Porque sempre hai corpos que arrasan, corpos excepcionais que non arredan, atravesados pola complexidade das condicións onde dar acollida ao outro xunto a un suplemento. Así aos poucos e dunha maneira tan fluída como sólida, fomos funcionando, cada un/unha achegouse as escrita(s), libre, cos seus nervios, coas súas fracturas, cos seus medos de expoñerse ao outro, mais tamén coa súa excelencia, cando menos a de ter a forza e a responsabilidade, se non o valor, de expoñerse ao outro. Neste caso, eles tamén nos entregan a súa hospitalidade, pois o que chega chega como convite mais tamén el nos convida –de certo el+ é quen ao aceptar o convite dá con nós en convidados, e tamén el+ nos recibe–. Ademais disto el+ non as leva todas consigo. E ese non levalas todas con nós mesmos é o que fractura o marco, o tópico, e é o que desfai o sentido común. E fai do nervio unha política.

PD: Un dos temas importantes que está sempre a relucir aquí é o da chegada do outro, que neste caso toma concreción ao falar dxs participantes no proxecto pero que é algo que vai alén diso, como co tema da hospitalidade. De feito hai unha cita túa que di: “Pensar esas alteridades eses outros eses aforas que van cando escritura ou cando a mesma voz nun caso que relaciona e fai do choque un pensar”. É interesante como esa alteridade, ese outro, ese afora e o seu pensar van sempre en relación cun choque, por iso cando un chega, chega coas súas aberturas e coas súas miserias.

CP: Claro, é que se non hai choque non hai pensamento. Un non pensa per se senón que pensa cos outros, e eses outros son unha multitude, impresionante, que chega e polo tanto impresiona. Poderíamos engadir a idea do electrochoco, como a escrita funciona a partires de electrochocos, de como a partir do impacto da chegada do outro se produce un algo, un sentir(se) recíproco e incluínte. E, a partir dese sentir(se), dese toque que che dá o outro e que o outro recibe, non queda outra que pensarnos, pois a relación co outro pensámola xunto á percepción do outro, sen pensalo a posteriori. Xa que en principio o outro sempre é unha violencia, porque nos saca de nós mesmos, alborótanos, sexa quen sexa, tamén se é alguén moi achegado, porque un non sempre está na mesma disposición de recepción. Hai múltiples estados de recepción do outro… Se tal, están cando menos as paixóns alegres, a educación, e o desexo do outro… Mais…

PD: Por definición, o outro está desaxustado con un…

CP: Entón o pensamento viría por un saber que se afinca nese desaxuste, porque estamos desaxustados de sempre, en precario. E aí é onde aparece a posibilidade da escritura, porque a escritura trata de clarexar cando menos o do desaxuste, mais ela é un outro, non deixa de ser un outro que chega tamén…

PD: Un afora…

CP: Un afora –un virtual ou cuarta internacional–, esa voz que flúe, que se coagula ás veces, que fica por aí, que se cristaliza á vez que se permeabiliza, que se estraña no texto, que se para ou desaparece até que ti volves sobre o outro que (xa) é a escritura. O choco é un animal non humano que solta tinta, un outro en envío aínda que xa non estea… esa tinta. Un texto inabarcábel e inacabábel que non cesa de acontecer, e a escritura é ese virtual que acolle os impactos, que supura e nos re-lanza sobre nós mesmos, xa nunca máis nós mesmos. Un ritmo en todas as direccións, vagabunda. Inadaptada. Unha revolución, un combate que se dá no aquilo que difire na violencia que chega. Que ao fin pacifica. O animal-humano tamén, xunto ao choco e as xirafas… e xunto aos electrodos nas sens da escritura.

Todo outro porta un peso, unha historia, unha memoria coa que chega, un estilo, mais un estilo cargado, afectado pola “noite do mundo” que atinxe a esa violencia do outro. Que atinxe a esa escritura social e política que constrúe o mundo. Tod+s entramos en negociación cas nosas forzas, ao tempo que negociamos cas forzas que chegan dende o outro. E, polo tanto, dende unha circunstancia violenta se nos pide dar lugar á hospitalidade, cabida a unha relación de igualdade, en tanto que ao nos desubxectivizar chegamos a devir un/ha calquera… Unha pedriña, unha planta, unha árbore, un paxaro, unha muller, un(ha) drag, unha charca ou o que ti queiras. Ao ser o outro un que non sabemos como nos vai a recibir nin como o vamos a recibir nós a el+. Entón esa predisposición do estado de guerra é o que nos fai potencialmente libres para adquirir cando menos máis dunha perspectiva. Para acollelo, para acollernos. Este proceder vai posibilitar o im-posíbel, que vai pasar? Cal vai ser o marco logo do atopármonos? Simplemente estamos aquí e temos que chegar a un acordo, a un acordo que sempre é diferido porque mañá as cousas mudan, esa precari(e)dade fainos mellores, porque nunca nos acabamos de encher dos outros, porque os outros sempre nos aportan cousas, porque somos descoñecidos, porque a mudanza é continua. De novo a frase “acouga, Pepita, acouga”, e Pepita somos todxs. Outra política, outra xustiza, outra ética, outra sociedade afincada aí no aire por onde circulan os paxaros. Unha abertura que dá con outra maneira de estar.

PD: A ese respecto, as Escrita(s) poderían ser, como dicía Foucault, “un intento, non xa de falar por outrxs, senón de procurar que por fin a xente, xs calquera, falen por si mesmxs”.

CP: Todo é inabarcábel, porque como podo eu falar polos outros? Que sei eu de como viven, por exemplo, os africanos ou os asiáticos ou + veciñ+ de abaixo? Nada. O caso son +s calquera e, sobre todo que ese individuo excluínte e antropocentrado pare dunha vez de dicir parvadas. Esa é a idea que zumega aí, +s sen comunidade, esa comunidade sen comunidade da que nós tamén facemos parte. Ese desmarque que dá a mudez, a anormalidade, o amor… O corpo fóra de si…

PD: E da que facemos parte aínda que sexa en segredo, pois, como ti dis en algures co gallo das “Escrita(s)”, estas non son senón “un secreto, o secreto a voces dos corpos autónomos, desorganizados”. Paréceme unha cita magnífica, pois todo isto do que estamos a falar non son senón segredos a voces, pois ao mellor, nese circuíto entre a exterioridade e a interioridade o segredo deixa de ser tal, xa que el só é segredo en tanto non ten fuga. Se hai un circuíto, o segredo xa só pode ser a voces, escachado en si mesmo, derramado alén de si e da súa propia pretensión, que seguramente é ficar pechado en si e na súa propia mesmidade. Por iso isto vai unido ao tema da desorganización.

CP: Si, e da súa propia escritura, de como o segredo se inscribe im-posíbel e, ao inscribirse, está aí para ser dito a voces. Pero iso é algo que sempre fica nas marxes da escritura. Esa desorganización que organiza a escritura. Ese alén in-visíbel da mancha. Tamén aí a súa potencia. E con iso volvemos aos corpos autónomos, aos procesos de traballo e aguante, que van atendendo ás capas, ás marcacións, liberando os corpos polos que imos pasando, desorganizando por tanto os marcos. Con iso non se quere dicir que se caia no irracionalismo. Simplemente búscase que os segredos teñan altofalantes, que se deconstrúan socialmente esas escrituras para mirar o que aí permaneceu agochado. O sentido é quen xestiona o planeta cunha sistemática policial, alimentaria, sanitaria… Ah si, os aprioris son indubidabelmente violentos! –antes incluso da chegada do outro–. Xa non se trataría de vivir senón de ter quen nos chore. Así están as cousas para unha grande maioría. Este será un dos maiores segredos, a vida clausurada. Sucesivas capas de ideoloxía foron suxeitando a vida. Esa é a función que a min me parece debe ter toda escritura e todo artefacto, ese interese en desorganizar, non só para a resistencia senón tamén para o poder –no sentido de “poder vivir”–. Por iso ten que ser un segredo a voces, tense que expandir, tense que abrir aos calquera, socializarse, un producir colectivo. En todo caso unha des-organización das identidades, de todas as clausuras sobre dos corpos. Un devir planeta. Eis o segredo a voces. Moito dese gran segredo está xa no Príncipe de Maquiavelo, na Ética de Spinoza, no Manifesto comunista… Un espectro… Esa fuga real.

Un devir-monstro, isto é o que por veces agochan tamén certos segredos inscritos na alteridade do mundo, pero o monstro… Esta imaxe de dobre fío. Fuga das liñas da barbarie capitalista. Trato de aclarar isto… A barbarie é a construción do ciclo am+-escrav+, do ciclo das mercadorías. A liña de vida na que insiste esta dicotomía comeza pola propia prohibición sobre os nosos corpos, sobre a (in)finitude na que devimos outros. Totalmente mercantilizados, cosmetizados, atravesados por liñas de dureza case incalculábel ao tempo que narradas por unha escritura que flexibiliza, que abstrae, que universaliza, que instrumentaliza. Haste someter ás esixencias, aos ditados do señor! Has de ser-desta-forma-e-non-daquela-outra!, etc. Cando imos aos poucos descubrimos que a barbarie é certo ideal da razón, pero ollo, desa razón que non razoa, que en todo caso o que fai é explanar, igualar aos outros, aos individuos, aos calquera, dende –xa o dixemos– o punto de vista único da mercadoría: fai do bios, en bloques, mercadoría. Tod+s somos mercadoría, para este estilo dicotómico.

PD: Todxs somos iguais nese sentido redutor…

CP: Nese sentido redutor, non no sentido diferido de pura mutación, do lado do monstro. É dicir, como podemos facer outro tipo de política, de economía ou de xustiza. Ser xusto co outro é aceptar a súa monstruosidade. O aquel máis extraordinario do que arriba.

PD: Porque, ao final, se hai un programa preestabelecido, ou unha liña concreta cun sentido concreto, o que se pretende é ter controlado e lonxe de si precisamente a chegada do monstro, porque o monstro é o que o escacha todo. O monstro chega e derruba.

CP: Efectivamente, para o sistema é o criminal / o artista (dirá Nietzsche), o fóra da lei, do concepto, o que desterritorializa o marco. O criminal é o que deconstrúe e crea outro tipo de lexislación, pero esa lexislación sempre acaba sendo diferida porque non é quen de soster o monstro, que en definitiva é o que afirmativamente afirma a diferenza. Un afora absoluto. O alporice segue. Estamos disparados. É dicir, somos un disparate. Mais temos razón.

PD: Aí está a relación do monstro coa novidade…

CP: Coa outredade máis outredade…

PD: Coa desviación do curso que é o que vai a levar a outro sitio.

CP: A outro sitio que non sabemos moi ben cal é nin onde está, pero no que acreditamos como im-posíbel. Pois esa potencia de desvío é o que nos dá folgos para seguir fronte á clausura do por-vir, á barbarie que desfasa os marcos para só limitar as nosas condicións de vida. Pensa se non como a día de hoxe o sistema dinamitou a categoría de forza de traballo, e polo tanto unhas mínimas condicións de “hixiene”…

[…] Cando aquí o nós é o que está fóra da regra, o que vai desaxustado, o que vai desregularizado, e porque as leis que regulan as forzas en relación exceden o xusto, e por iso el+s son precisamente unha autonomía, porque son os que continuamente se están a arriscar, a xogarse a vida, porque saben que a súa vida non depende desa temporalidade regrada e asfixiante senón que depende doutras potencias e doutros posíbeis que están por vir, que están a aniñar nese proceso de desestratificación e de destape. Destapámonos porque non temos nada que tapar, porque nos fomos fracturando, desestratificando, fómonos convertendo na beleza que somos. Nesa xustiza que producimos dende as nosas mans. Nese devir outros.

PD: E no caso de tapar algo, de empregar unha máscara, esa máscara non agocha nada concreto senón, ao sumo, máis máscaras.

CP: Nese caso serían máscaras de guerra, porque obviamente o inimigo é nihilista, sofisticado, e temos que empregar máscaras, entroidos que nos sitúan alén das marcas. Dentro de nós hai moitos, non é que representemos a ninguén, senón que somos esa configuración múltiple e, polo tanto, temos dereitos, dereitos que non están outorgados en constitución ningunha, pero que a vida nos dá. E esta é a palabra chave, pois a vida é in-finita, sendo esa in-finitude, esa duración, a que nos dá a liberdade, a que nos desubxectiva e a que nos fai saber que a obxectivación que ás veces sufrimos non é máis que unha ficción. Tratan de obxectivarnos dende un poder que opera dende “liñas de destrución e de abolición puras”, pero nós temos ferramentas abondo. As nosas percepcións e perspectivas son múltiples porque múltiples son os outros que configuran a vida. Ese sabernos in-finitos é algo que moitas veces nos leva a melancolías e a atrasos, pero son eses atrasos ao tempo os que nos fan autónomos, disparatados e out of joint, fóra de órbita. Libres.

E esa capacidade vénnos pola linguaxe, polo traballo, polo desexo e pola memoria, mais esta non é senón unha memoria en guerra, porque nós si acreditamos no outro, somos virtuosos no sentido de que acreditamos nunha xustiza na que ninguén é máis que ninguén. Tamén no que respecta ao monstro, o anormal, o marica ou calquera outra figura que non entra, que sempre queda fóra e, por tanto, dobremente fóra do marco –pois todos estamos sempre nun afora–. Mais se ese golpe de dados, ese choque, ese toque que nos leva a estar dobremente fóra, se encarna e se contraefectúa, e se sente que, logo, aínda fica un resto, entón aí está a saúde, como dicía Deleuze recollendo a Nietzsche. Entón, o monstro aquí simplemente é a aceptación do que vén, “ser dignos do que vén”, do que despois de efectuarse e contraefectuarse aínda resta. Aí a razón fica boba, pero nós somos razón tamén, non renegamos da razón porque ela é parte do que nos levou a este proceso diferido de facer comunidade xunto aos outros. Esa memoria das continuas contraefectuacións dos corpos que foron materializando as súas vidas a partir dunha memoria que restaba, dun virtual de universo que haberá que recoller, pero iso é sempre onde estamos, non deixamos de mirar para a vía-láctea. Porque nós non pensamos senón a través doutras partículas que pensaron e que se desviaron. É algo enleado, complexo, pero esa complexidade tamén é a que nos dá a potencia.

[…] En fin, o que queremos é vivir, e para vivir hai que vivir cos outros, en manda. E por iso, volvendo ás “Escrita(s)”, estas o que procuraron foi posibilitar estas outras formas de estar cos demais, se acaso levar o cotián a unha carpa de circo.